زعفران از ادویه های محبوب و مرغوب جهان است که علاوه بر طعم مطبوع فواید دارویی فراوانی دارد. زعفران گران ترین ادویه روی کره ی زمین است، که واحد خرید وفروش آن به جای تن و کیلو ،گرم ومثقال است. مقدار مصرف براي هر نفر به طور معمول حدود 15/1 گرم در هر وعده غذايي مي باشد .
زعفران گیاهی است که از طریق پیاز زعفران رشد می کند، . پیاز این گیاه، یک پوشال قهوه‌ای رنگ دارد که از پیاز محافظت می‌کند. بعد از این که پیاز این گیاه کاشته می‌شود، شروع به رشد می‌کند و یک ساقه(تیج) ایجاد می‌کند که در انتهای آن یک غنچه ایجاد می‌شود. بعد از گلدهی، شما با یک گل بنفش با ۶ گلبرگ زیبا مواجه می‌شوید که از ۳ کلاله قرمز رنگ محافظت می‌کنند. این سه کلاله قرمز همان ماده خوش طعم است که با زحمت فراوان تهیه می‌شود. مشهد یکی از بزرگ ترین شهرهای تولید کننده زعفران در ایران شناخته شده که پایتخت بزرگ تولید زعفران است. یکی از سوغاتی های مشهد محسوب می شود . امروزه محل کاشت زعفران در شهرستان های قاینات ، خراسان رضوی، نیشابور، تربت حیدریه و....است و به تازگی در استان های دیگر مانند تبریز و لرستان و اصفهان هم کاشت می شود. زعفران در مناطق سرد سیر بهتر از مناطق گرمسیر رشد پیدا می کند. هر چقدر منطقه سردسیرتر باشد کیفیت زعفران آن بیشتراست.
مزایای زعفران
زعفران خواص دارویی زیادی دارد که برخی از آن عبارتند از:
- افزایش هوش و قدرت وحافظه
- جلوگیری از ریزش مو
- زیبایی و طراوت پوست
- کمک به بهبود آثار داروی آرامبخشی
- ضد سرطان
- تقویت بینایی
- ترمیم زخم ناشی از سوختگی
- کاهش و تسکین سردرد
- باعث سلامت قلب
- محافظت از کبد
- تقویت توانایی جنسی
- و....
مزایای زعفران برای سلامت دستگاه تنفس
زعفران موجب درمان سرفه و سرماخوردگی معمولی می‌شود. این ماده مانند اکسپکتورانت یا خلط آور عمل می‌کند و موجب رقیق شدن خلط درون ریه و گلو می‌گردد. زعفران قادر است مانند یک ترکیب ضد التهابی و محرک عمل کند. این مزایای گفته شده در مورد زعفران می‌تواند در برابر بیماری آسم مفید باشند. حمله‌های بیماری آسم زمانی اتفاق می‌افتد که دستگاه تنفس به دلیل التهاب باریک شده باشد و زعفران می‌تواند از این پیشامد جلوگیری کند.
خواص زعفران روی کبد انسان
با استفاده از روش‌های دم کردن زعفران و مصرف آن از سرطان کبد و تشکیل تومورهای سرطانی در ناحیه کبد جلوگیری می‌شود مصرف زعفران می‌تواند میزان آنزیم‌های کبد را کاهش دهد و از آن محافظت می کند . در حال حاضردامنه بیماری های کبد افزایش یافته است؛ به همین خاطر بهتر است برای محافظت از کبد در مقابل بیماری‌ها ، دوز مناسبی از زعفران را در برنامه غذایی خود جای دهید. نوشیدن یک الی دو فنجان چای زعفرانی اصیل ایرانی نه تنها به بهبود اندام‌های داخلی کمک می‌کند بلکه سلامت دیگر اندام‌ها را نیز تضمین می‌کند.
خواص زعفران بر روی پوست
زعفران تاثیر زیادی بر روی پوست و موی انسان می گذارد ، زعفران باعث از بین بردن جوش و آکنه ،روشن کردن پوست ، جلوگیری از ریزش مو، از بین بردن تیرگی ناشی از آفتاب سوختگی ،تقویت و افزایش رشد مو و... می گردد. زعفران دارای منبع غنی B2 می باشد . این ویتامین تاثیر بسیار زیادی در سلامت و زیبایی پوست و مو دارد. این گیاه می‌تواند از ترک خوردن لب‌ها، ترک خوردگی و پوسته پوسته شدن پوست مخصوصا در نواحی حساس، تورم و سوزش‌های پوستی جلوگیری کند.
زعفران و بهبود افسردگی
یکی دیگر از اثرات زعفران بر اعصاب بهبود افسردگی است. داروهای مختلفی برای بهبود و درمان افسردگی استفاده می شود استفاده سه صدم گرم یا سی میلی گرم روزانه زعفران، می تواند تاثیری هم اندازه با قرص فلوکستین، سیتالوپرام و یا ایمی پرامین در افسردگی را به همراه داشته باشد.
ضمن اینکه آنتی اکسیدان های مشهور موجود در زعفران شامل کروسین، کروستین، صفرانال و کائمپرفول خواص ضد التهابی و کاهش اشتها دارند و می توانند به کنترل وزن هم کمک نمایند.
ترمیم سلول های بدن
زعفران حاوی پروتئینی است که می تواند سلولهای آسیب دیده را ترمیم نماید. پروتئین ماده اصلی لازم است که به عنوان ساختمان تمامی اندام های بدن شناخته می شود و تقریبا در همه بافت ها یافت می شود.
معایب استفاده زیاد زعفران
استفاده از زعفران باید به اندازه باشد، مصرف بیش از حد زعفران نیز باعث کاهش فشار خون و رقیق شدن بیش از حد خون می شود که ممکن است عوارضی مثل خونریزی های بینی و یا رحمی را در بانوان به همراه داشته باشد. مصرف بیش از حد این ماده به دلایلی که گفته شد برای خانم های باردار نیز توصیه نمی شود و ممکن است به سقط جنین در ماه های اول حاملگی منجر شود. همچنین مصرف بی رویه زعفران باعث استفراغ، کاهش ضربان قلب ، خون ریزی از بینی، خون ریزی از پلک ها و لب و موجب سر گیجه، بی حالی، زردی پوست و عوارض خطرناک دیگر می شود که این عواقب حتی می تواند منجر به مرگ شود.
خوردن زیاد زعفران برای کلیه ها مضر است. اشتها را کم می کند و ایجاد سردرد می کند و باعث اختلال حواس می شود. مصرف زعفران نه تنها برای انسان ها بلکه برای حیوانات نیز مضر است ، پیاز زعفران سمی است مصرف بیش از حد آن برای حیوانات کشنده است. مصرف گیاه زعفران به مقدار زیاد باعث استفراغ، خونریزی رحم، اسهال خونی، خون روی از بینی، پلک ها و لب ها، سرگیجه، بیحالی، زردی پوست و تحریکات شدید ماهیچه های صاف و حتی گاهی مرگ نیز در حیوانات می شود.
انواع زعفران
- زعفران دسته
- زعفران پوشال
- زعفران سرگل
- زعفران پوشال نگین
- زعفران سفید یا کنج
زعفران دسته : کشاورزها و مردم قدیم از نوع زعفران دسته استفاده می‌کردند که در حال حاضر استفاده از آن بسیار کم شده است .در این نوع زعفران کلاله‌ها به همراه خامه عرضه می‌شوند که رشته‌هایی کامل از زعفران و بین ۳ تا ۵ سانتی‌متر هستند. این نوع زعفران به زعفران دخترپیچ هم معروف است.
زعفران پوشال: زعفران پوشال بخش کلاله قرمز رنگ زعفران به همراه ۲ تا ۴ میلیمتر از بخش خامه زرد آن است. نسبت کلاله به دسته در زعفران پوشال بیشتر از زعفران دسته یا دختر پیچ است. بنابراین رنگ دهی آن هم بیشتر می باشد و خرید پوشال به صرفه است .بدلیل اتصال کلاله به خامه تشخیص اصل بودن آن راحت تر و احتمال تقلب در آن کم است .
زعفران سر گل : زعفران سرگل در واقع همان مفهومی است که در ذهن اکثر افراد از زعفران وجود دارد. زعفران سرگل را با اسامی سرقلم ، ممتاز، سر ریشه نیز می نامند. مصرف زعفران سرگل به نسبت انواع دیگر بسیار بیشتر می باشد.
زعفران پوشال نگین : زعفران پوشال نگین فاخرترین و گران‌بهاترین نوع زعفران بوده و بالاترین قدرت رنگ‌دهی را دارد. تولید و فروش زعفران پوشال نگین، به دلیل پروسه زمانبر و پرهزینه و فعالیت بیشتری که برای فرآوری لازم دارد، در سال‌های مختلف معمولا روند کاهشی دارد.در برخی موارد این نوع زعفران را به نام سوپر نگین نیز می‌نامند.
زعفران سفید یا کنج : هنگام جدا کردن زعفران سر گل از دسته بخش سفیدی یا ریشه باقی می ماند ،که در ایران به آن زعفران سفید یا کنج گویند .
طریقه دم کردن زعفران
سی میلی گرم مجاز ذکر شده زعفران را شما می توانید به شیوه های متعدد در طی روز مصرف نمایید. ساده ترین حالت ممکن آن این است که آن را دم کرده و سپس میل نمایید. به منظور انجام این کار بایستی نخست کمی آب را جوشانده و آن گاه سی میلی گرم زعفران را که از قبل پودر کرده اید را به آن اضافه نمایید.
لازم به ذکر است استفاده از زعفران در غذا و نوشیدن حداقل یك فنجان چای زعفران برای تمدد اعصاب توصیه می شود. زعفران افزایش دهنده تمرکز حواس است و در پیشگیری از آلزایمر و پارکیسون موثر می باشد زعفران در درمان دردهای عصبی و کم خوابی موثر می باشد.
ویژگی های زعفران
ویژگی زعفران در انواع آن متفاوت است ، ویژگی زعفران پوشال:در آن سفیدی دیده نمی شود ،دارای رشته هایی است که در آن کلاف هستند .ویژگی زعفران سرگل : از رنگی زیبا و ظاهری قشنگ برخوردار است ، چسبیده به هم و بهم گره خورده نیست ،از رشته های کلفتی برخوردار است. ویژگی زعفران پوشال نگین: سه شاخه زعفران بهم وصل است ، فرخوردگی در آن وجود ندارد. ویژگی زعفران سفید یا کنج : با وجود سفید و ریشه بودن دارای عطر فراوان زعفران می باشد. ویژگی زعفران دسته : امکان تقلب در این نوع زعفران معمولا صفر است.
زعفران نگین انواع مختلفی دارد که عبارتند از :
1.زعفران نگین پرسی : این نوع زعفران هنگام خشک و بسته بندی پرس گردیده است .
2.زعفران شبه نگین : این نوع زعفران کیفیت بسیار پایینی نسبت به سایر زعفران های نگین دارد .
3.زعفران نگین درجه یک : این نوع زعفران نسبت به کیفیت خوب آن از قیمت مناسبی برخوردار است .
4.زعفران سوپر نگین : به زعفران صادراتی معروف است و از کیفیت بسیار بالایی نسبت به همه ی زعفران ها داراست .
نکته در مصرف زعفران
لازم به ذکر است بدانید با توجه به اینکه مواد معطر گیاه در حالت پودر شده، بسیار سریع تر از پودر نشده آن تبخیر می شود پس بهتر است زعفران را تا موقع مصرف پودر نکنید یا در صورت پودر کردن، در ظرف دربسته نگه داری کنید. از مضرات زعفران این است که روی سیستم تولید مثل اثر دارد؛ بنابراین زنان حامله باید از خوردن زیاد آن اجتناب کنند. در ضمن خوردن زیاد زعفران برای کلیه ها مضر است و اشتها را نیز کم می کند.
عضویت در خبرنامه 