خواص درمانی میوه سنجد

سِنجـِد گونه‌ای از سردهٔ سنجد و بومی آسیای غربی و مرکزی، افغانستان، از جنوب روسیه و قزاقستان تا ترکیه و ایران است. سنجد یکی از مواد هفت‌گانه سفره هفت‌سین ایرانی‌ها و دارای خواصی برای درمان زخم، کبد چرب،لاغری و غیره است.

به گزارش خشکیلا، سنجد با نام علمی «Elaeagnusan gastifolial» در نواحى سرد و معتدل رشد مى کند، میوه آن شیرین و کمى گس است و طبیعت آن سرد و خشک و یبوست آور است درحالى که جوشانده برگ درخت سنجد خاصیت جمع کنندگى و ضداسهال دارد و بهترین دارو براى اسهال کودکان است. سنجد ازنظر غذایى کم کالرى و در صنایع دارویی، بهداشتی، غذایی، عطرسازی و چوب مورد استفاده قرار می گیرد. سنجد درختی است بومی آسیای غربی و اروپا تا هیمالیا پراکنده شده است، سنجد در فصل پاییز ،از اواسط مهرماه تا اواخر آبان ،زمان برداشت میوه این محصول می‌باشد. میوه سنجد دارای خواص مهمی مانند خاصیت ضد التهاب، ضد میکروب و تب بر است. از هسته سنجد نیز در طب سنتی برای تهیه برخی داروها استفاده میشود و برگ و گل این درخت نیز از خواص درمانی برخوردار است و در طب کاربرد دارد.

آیا از خاصیت های انواع میوه ها و خواص درمانی میوه ها اطلاع دارید؟ میوه ها سرشار از ویتامین ها و مواد مغذی برای بدن هستند. برای آشنایی بیشتر با تاریخچه میوه ها و اطلاع از خواص درمانی آنها و روش های درمان با میوه ها، تا پایان همراه ما باشید. 

معرفی و آشنایی با میوه سنجد

سنجد یکی از میوه های بسیار مفید است که طبع خشک و سردی دارد. این میوه پر خاصیت از زمانهای بسیار قدیم توسط ایرانیان مصرف می شود و در اعیاد سنتی جایگاه خاصی بر سر سفره های پذیرایی داشته است. سنجد با نام علمی «Elaeagnusan gastifolial» است و در صنایع دارویی، بهداشتی، غذایی، عطرسازی و چوب مورد استفاده قرار می گیرد. 3 نوع درخت سنجد در دنیا وجود دارد که 2 نوع هلاگنوس و هیپوفار در ایران موجود می باشد. درخت سنجد هلاگنوس به دلیل میوه های درشت ، قامت بلند، برگ های پهن و نداشتن خار به درخت سنجد هیپورفیا برتری دارد.

گل ها کوچک، زرد رنگ و معطر هستند. شاخه ها اغلب خاردار بوده و گاهی به علت تعدد تنه، گیاه به صورت در ختچه ظاهر میشود. سنجد گیاهی است که به خشکی خاک . وزش باد های شدید مقاوم است. از این در خت برای کنترل باد، حرکت شن های روان و کولاک زمستانه به وفور استفاده می شود. از لحاظ دید سنجد به علت داشتن برگ های سبز خاکستری و شاخه هایی که در همه جهات رشد می کنند و همچنین دارا بودن میوه های رنگین مورد توجه است. در اغلب خاکها رشد میکند. با کاشت متراکم درختان سنجد به خوبی میتوان از آن به عنوان پرچین در اطراف باغها استفاده کرد. علاوه بر آن سنجد با ایجاد بافت متراکم به خوبی به صورت یک مانع محکم در برابر عبور و مرور عمل می کند.

درختان سنجد توانایی تحمل برودتهای زمستانه تا ۳۵- درجه سانتیگراد و گرمای داغ تابستان تا ۴۵ درجه سانتیگراد را دارند. یکی از بهترین درختانی که می توان پیشنهاد داد تا در مناطق بادخیز کشت گردد، سنجد می باشد. تنها محدودیت کشت درختان سنجد در کشور، وجود شرایط رطوبتی هوای بیش از ۶۵% می باشد که توصیه می شود در این شرایط اقدام به کشت نگردد، چون که گل های سنجد غالبا ریزش خواهند کرد و به میوه تبدیل نمی شوند. بهترین روش تکثیر سنجد، ازدیاد به روش قلمه چوب سخت یا خشبی در دی ماه می باشد.

محدوده جغرافیایی میوه سنجد

میوه سنجد بومی آسیای غربی و مرکزی، افغانستان، از جنوب روسیه و قزاقستان تا ترکیه و ایران است. در حال حاضر به‌طور گسترده‌ای در آمریکای شمالی نیز به عنوان گونه معرفی شده تثبیت شده‌است. رویشگاه این درخت بدلیل سازگاری آن با محیط های مختلف در اغلب نقاط کره زمین از جمله آمریکای شمالی، اروپای شرقی و غربی، آسیای مرکزی و شمالی و ... است. 

سنجد درختی است بومی آسیای غربی و اروپا تا هیمالیا پراکنده شده است. در ایران نیز در نواحی استپی کشور به صورت خودرو یافت می شود. برگها کاملا کشیده و بدون دندانه هستند. قسمت زیرین برگ خاکستری است در صورتی که سطح رویه آن سبز تیره است.

فصل رویش سنجد

درخت سنجد از زمان گلدهی تا به ثمر رسیدن و میوه دادن،مدت زمانی 4 تا 5 ماهه را پشت سر میگذارد تا به فصل برداشت سنجد که یک بازه زمانی متفاوت در شهرهای متفاوت است برسد. درخت سنجد در اواسط خرداد ماه شروع به گلدهی میکند و پس از یک دوره 4 تا 5 ماهه در فصل پاییز ،از اواسط مهرماه تا اواخر آبان ،زمان برداشت میوه این محصول میباشد ولی معمولا چون سنجد ها متفاوت هستند در زمان خرید آن، میتوان ملاحظه بیشتری کرد.

بذرها در فصل پاییز در فصل پاییز کاشته میشوند و یا بعد از تیمار سرمایی در دمای ۴ درجه سانتیگراد به مدت سه ماه در اوایل فصل بهار کاشته می شوند. ریشه زایی قلمه ها آسان نیست و بستگی به نوع قلمه و تیمار هورمونی دارد. آب از جمله عوامل مؤثر در تولید اقتصادی سنجد محسوب می شود. درختان سنجد به شرایط کم آبی بسیار مقاوم هستند. شواهد نشان می دهد که آبیاری باغات سنجد در تیر و مرداد ماه مهم است. در منطقه تبریز، به طور معمول، در سال اول و دوم طی فصل رشد هر ۱۵ روز یکبار آبیاری انجام می شود که این فواصل زمانی آبیاری از سال پنجم به بعد تا ۴۰ روز یکبار می تواند افزایش یابد.

محصولی که در اواسط مهر در بازار موجود است ممکن است به طور کامل نرسیده باشد و رنگ کمتری نسبت به محصولی که در آبان ماه میرسد داشته باشد. و طعم آن نیز گس است که زیاد مورد پسند مشتریان نیست. بادهای پاییزی یکی از عوامل تاثیرگذار در شیرین شدن و قرمزی این میوه میباشد. بهترین زمان برای خرید عمده سنجد آذرماه میباشد چون اکثرا بار از درختان جمع آوری شده و تمیز شده است و اگر این میوه کمی نمدار باشد بعد از قرار دادن یک یا دو هفته آن در انبار توسط باغداران از وزن ناخالص آن کم میشود.

خواص میوه سنجد

درخت سنجد در نواحى سرد و معتدل رشد مى کند. میوه آن شیرین و کمى گس است. طبیعت آن سرد و خشک و یبوست آور است درحالى که جوشانده برگ درخت سنجد خاصیت جمع کنندگى و ضداسهال دارد و بهترین دارو براى اسهال کودکان است. سنجد ازنظر غذایى کم کالرى است.

میوه سنجد حاوی پروتئین، فیبر، انواع آنتی اکسیدان‌ها، ویتامین‌های (آ)، (ث)، (ای)، (ب1)، (ب2)، (ب6)، بتاکاروتن و مواد معدنی  مختلف است. جالب است بدانید این میوه کوچک دارای میزان ویتامین (ث) بیشتر از یک عدد پرتقال متوسط است، همچنین حاوی اسیدهای چرب امگا ۳، ۶ و ۹ است و می‌تواند مانند مصرف ماهی نیاز بدن به تأمین روغن های ضروری را تامین کند و مانع از بروز التهاب و انواع بیماری شود.

خواص آرد یا پودر هسته سنجد: در طب سنتی آرد سنجد یا پودر سنجد به دلیل مقادیر بالای فلاونوئید ها خواص ضد التهابی دارد، در ایران آرد سنجد را با شیر های گیاهی به ویژه شیر بادام ترکیب می کنند و از آن برای پیشگیری و درمان روماتیسم، آرتروز و پوکی استخوان استفاده می کنند. آرد سنجد خواص ضد باکتریایی و ضد التهابی دارد و برای درمان سریع زخم ها مفید می باشد. در طب سنتی پودر سنجد را برای درمان اسهال استفاده می کنند.

سنجد و عسل؛ مصرف پودر سنجد با شیر پرچرب و عسل برای چاقی صورت مفید می باشد؛ یک تا سه قاشق غذا خوری آرد سنجد را با یک لیوان شیر پر چرب و یک قاشق غذا خوری عسل ترکیب کنید و هر روز صبح ناشتا مصرف کنید.

طرز تهیه و طریقه مصرف پودر سنجد: تعدادی سنجد را با پوست و گوشت و هسته در آسیاب برقی بریزید و بگذارید خوب پودر شود، این پودر را هر روز صبح ناشتا در یک لیوان شیر بریزید و میل کنید.

برگ سنجد حاوی مقادیر بالایی آهن، سرب، مس، کادمیوم، روی، کروم، نیکل، کبالت و تانن می باشد. در طب سنتی ایران از برگ های خشک شده و پودر شده برای بهبود زخم ها استفاده می شود، گفته می شود که فلاونوئید های موجود در برگ های سنجد به بهبود سریع تر زخم ها و درمان جای زخم کمک می کنند.

در هند از روغن هسته سنجد برای تهیه لعوق یا شربت غلیظی استفاده می شود که در التهاب غشاهای مخاطی همراه با ترشح همانند انواع زکام و عفونتهای برونشی، مصرف کنند. در اسپانیابرای برطرف کردن تب مهلک و خطرناک از شیره گل سنجد استفاده می شود.

خواص درمانی میوه سنجد

چند مطالعه بالینی انجام شده بر روی اثرات ضد درد و التهاب عصاره میوه سنجد در استئوآرتریت، نشان دهندهٔ تأثیر قابل مقایسه این عصاره با استامینوفن یا ایبوبروفن بوده‌اند. برای تحکیم استخوان‌ها نیز مفید است که می‌توان آرد سنجد را با شیر گاو یا گوسفند ویا با شیر نارگیل مخلوط و میل کرد که برای استخوان‌ها بسیار مفید می‌باشد.

نوشتار زیر را بخوانید تا با خواص درمانی و روش های استفاده در درمان بیماری ها توسط میوه سنجد آشنا شوید.

1. جوان سازی پوست صورت با سنجد

سنجد حاوی مقادیر بالای ویتامین C و آنتی اکسیدان هایی است که با افزایش کلاژن به کاهش چین و چروک پوست کمک کرده و باعث جوان سازی پوست صورت می شود.

2. تقویت و افزایش رشد مو با خواص سنجد

گفته می شود که اگر سنجد و برگ سنجد را در روغن زیتون بجوشانید و با آن پوست سر و مو ها را ماساژ دهید باعث تقویت و افزایش رشد مو های سر می شوند. همچنین گل سنجد هم برای تقویت و افزایش رشد مو مفید می باشد.

3. خواص میوه سنجد برای نوزادان و کودکان

کلسیم موجود در سنجد برای تقویت و بهبود رشد استخوان ها در نوزادان و کودکان مفید می باشد. ویتامین C موجود در سنجد باعث تقویت سیستم ایمنی بدن نوزادان و کودکان می شود.

4. خواص سنجد برای جنین و زنان باردار

مطالعات نشان داده که مقادیر قابل توجه کلسیم موجود در سنجد برای توسعه و رشد استخوان ها در جنین مفید بوده و خطر ابتلا به پوکی استخوان در زنان باردار را کاهش می دهد.
مصرف سنجد برای درمان تهوع زنان باردار در سه ماهه اول بارداری مفید می باشد. ویتامین C موجود در سنجد باعث تقویت سیستم ایمنی بدن زنان باردار شده و خطر ابتلا به سرماخوردگی و آنفلونزا در دوران بارداری را کاهش می دهد.فلاونوئید ها و آلکالوئید های موجود در سنجد برای کاهش فشار خون بالا در زنان باردار مفید هستند. گفته می شود که گل سنجد بسیار خوشبو بوده و بوییدن آن برای زنان و دختران جوان باعث تقویت قوای جنسی می شود.

6. درمان دیابت و قند خون با مصرف میوه سنجد

گفته می شود که سنجد به دلیل خواض ضد التهابی که دارد می تواند برای بهبود عملکرد پانکراس مفید باشد و به کاهش قند خون در افراد مبتلا به دیابت کمک می کند. سنجد یکی از بهترین جایگزین های طبیعی برای قند و شکر در افراد دیابتی می باشد.

7. درمان زخم معده و دستگاه گوارش با خواص سنجد

پلی فنول ها و کاروتنوئید های موجود در میوه سنجد به طور موثر برای درمان زخم معده و سلامت دستگاه گوارش مفید هستند.

8. خواص سنجد در درمان یبوست

استیل کولین موجود در سنجد برای کاهش گرفتگی روده ها و درمان بیماری کولیت اولسراتیو روده مفید می باشد. همچنین مقادیر بالای فیبر موجود در میوه سنجد با بهبود حرکات روده به پیشگیری و درمان یبوست کمک می کند.

9. درمان کبد چرب با مصرف میوه سنجد

میوه سنجد خواص ضد التهابی قوی دارد و به عنوان یک دیورتیک قوی و طبیعی با پاکسازی و سم زدایی کبد به درمان بیماری های کبدی از جمله ورم کبد و کبد چرب کمک می کند.

10. خواص درمانی میوه سنجد برای سرماخوردگی

مقادیر قابل توجه ویتامین C موجود در میوه سنجد به تقویت سیتم ایمنی بدن کمک کرده و برای پیشگیری و درمان سرماخوردگی، آنفلونزا، گلودرد، سرفه و تب مفید می باشد.

11. لاغری و کاهش وزن با سنجد

مقادیر بالای فیبر موجود در میوه سنجد باعث کاهش اشتها شده و با جلوگیری از پرخوری به لاغری و کاهش وزن افراد کمک می کند.

12. درمان پوکی استخوان با خواص سنجد

مقادیر بالای کلسیم موجود در میوه سنجد باعث تقویت استخوان ها شده و به پیشگیری و درمان پوکی استخوان کمک می کند.سنجد و پودر سنجد حاوی مقادیر بالای فلاونوئید ها بوده و خواص ضد التهابی دارد به همین دلیل برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان مفید می باشند. در طب سنتی ایران از سنجد به عنوان یک داروی ضد درد و ضد التهاب قوی استفاده می شود.می توانید معجون شیر، عسل و پودر سنجد را آماده کنید و هر شب قبل از خواب میل نمایید.

13. خواص سنجد در فشار خون و قلب

فلاونوئید ها و آلکالوئید های موجود در سنجد باعث کاهش فشار خون بالا در افراد شده و خطر ابتلا به سکته قلبی را کاهش می دهند. در طب سنتی ایران گفته شده که سنجد به دلیل مقادیر بالای فلاونوئید ها و خواص ضد التهابی که دارد به پیشگیری و درمان بیماری های قلبی و عروقی و آترواسکلروزیس کمک می کند.

14. سنجد مفید برای سنگ کلیه

سنجد دارای خواص ضد التهابی می باشد، علاوه بر این سنجد یک دیورتیک طبیعی است و با پاکسازی و سم زدایی کلیه ها به درمان سنگ کلیه کمک می کند.

16. سنجد منبع غنی ویتامین کا

سنجد همچنین دارای ویتامین کا می باشد که برای انعقاد خون و کم کردن خونریزی موثر است. کسانی که مشکلات انعقاد خون دارند از این میوه استفاده کنند.

17. تسریع درمان زخم ها با سنجد

یک مطالعه صورت گرفته بر روی افراد سوخته نشان می دهد که تاثیر روغن سنجد بر روی درمان زخم ها بسیار موثر است. قرار دادن عصاره برگ سنجد به صورت موضعی بر روی محل سوختگی می تواند به تسریع درمان کمک کند.

18. درمان تکرر ادرار با سنجد

سنجد علاوه بر خواص گفته شده دارای خاصیت برطرف کنندگی تکرر ادرار در مردان و زنان می باشد.

19. سنجد محافظ بدن در مقابل رادیواکتیو

سنجد بدن را در برابر اشعه رادیواکتیو مقاوم می سازد ، عصاره سنجد در مقابل دگردیسی ژنتیکی ناشی از اشعه رادیواکتیو باعث مقاومت بدن می شود.

20. خواص ضد باکتریایی میوه سنجد

عصاره موجود در سنجد از رشد باکتری ها جلوگیری کرده و آن ها را به راحتی متوقف می کند. این عصاره تاثیر آنتی بیوتیکی از خود نشان می دهد.

21. خواص ضد استرس میوه سنجد

در آزمایشات اخیر محققین مشخص شده است که عصاره برگ سنجد در برابر استرس اکسیداتیو ناشی از کروم از موش ها محافظت می کند. عصاره برگ سنجد از ماده شیمیایی تشکیل شده است که از سلول های موش محافظت می کند. این ماده شیمیایی باعث تولید رادیکال های آزاد شده و استرس را مهار می کند.

هشدار موارد مصرف سنجد

•  سنجد خواص بسیار زیادی دارد اما ممکن است برای برخی افراد با بیماری های خاص مشکلاتی ایجاد کند. مثلا یکی از بیماری هایی که ممکن است با مصرف سنجد تشدید شود یبوست است. از این رو توصیه می شود افرادی که یبوست دارند با مشورت پزشک سنجد مصرف کنند.همچنین کسانی که مشکل سوءهاضمه دارند باید در خوردن آن احتیاط کنند.
• گفته می شود که بوییدن گل سنجد باعث تضعیف قوای جنسی و ناباروری در مردان می شود.